KontaktKontakt Strona glownaStrona główna

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Historia Piastowa

 

Piastów jest jednym z najmłodszych miast na Mazowszu. Wprawdzie pierwsze wzmianki o osadnictwie na tym terenie pochodzące z XVI w. pozwalają doszukiwać się początków naszego miasta we wsi duchownej Żdżary należącej do parafii Żbików, jednakże okres prawdziwej urbanizacji nastąpił na przełomie XIX i XX w. Dobra wsi Żdżary stanowiące własność Seminarium Duchownego św. Jana Chrzciciela w Warszawie, w 1865r. zostały skonfiskowane przez władze carskie w ramach restrykcji za poparcie Kościoła Rzymsko-Katolickiego dla Powstania Styczniowego i sprzedane ziemianom rosyjskim.
Zainteresowanie terenami osadniczymi w najbliższych okolicach Warszawy spowodowało ich parcelację i sprzedaż. Podobnie stało się z terenami okolicznych majątków i folwarków Konotopa i Niecki.
Pierwsze osiedle
W roku 1898 na sparcelowanych gruntach Kolej Żelazna Warszawsko-Wiedeńska rozpoczęła budowę pierwszego osiedla mieszkaniowego tzw. „czerwoniaków” dla swoich pracowników zatrudnionych w zlokalizowanych na Żbikowie zakładach naprawczych kolei.
Dało to początek osadzie nazwanej Utratą. W 1912 r. Wiktoryn Sonin, właściciel okolicznych gruntów ofiarował jedno morgową działkę pod budowę kościoła. Dwa lata później utworzono pierwszą publiczną szkołę podstawową w jednym z budynków osiedla kolejowego. Otrzymała ona imię Stanisława Staszica. Niedługo potem rozpoczęto budowę drugiego osiedla mieszkaniowego dla pracowników kolei, o unikatowej jak na takie przeznaczenie, dworkowej architekturze (zachowane do dziś przy ul. ks. J. Popiełuszki).
W II RP
Odzyskanie niepodległości wyzwoliło wśród mieszkańców osady wiele inicjatyw obywatelskich. Już w 1918 roku powstały pierwsze drużyny harcerskie. W marcu 1923 powołano Ochotniczą Straż Pożarną a 9 czerwca 1924 r. poświęcona została kaplica zbudowana na terenie wcześniej ofiarowanym przez Wiktoryna Sonina.
Postępująca urbanizacja i wzrost liczby mieszkańców spowodowały pierwsze działania industrialne na terenie osady Utrata. W 1925 r. niemiecki przedsiębiorca Fryderyk Müller zbudował przy ul. Warszawskiej Zakłady Akumulatorowe systemu „Tudor” S.A., a w trzy lata później Zakłady Kauczukowe Piastów S.A.
Konkurs na „Piastów” i utworzenie gminy
Rozbudzonym aspiracjom mieszkańców zaczęła doskwierać nazwa osady „Utrata” jako nielicująca z ich aktywnością i gospodarnością. W związku z czym w 1926r. powołano komitet społeczny do zorganizowania konkursu na nową nazwę osady. Zwyciężył „Piastów” propozycja 14 letniego harcerza Zygmunta Kosewskiego. Dalszy rozwój osady, poświecenie jeszcze w tym samym roku nowego kościoła a w dwa lata później ustanowienie przez metropolitę warszawskiego kardynała Aleksandra Kakowskiego pierwszej w Piastowie parafii pw. Matki Bożej Częstochowskiej spowodowało utworzenie przez ówczesne władze państwowe w kwietniu 1930 r. nowej jednostki administracyjnej - gminy Piastów.
W 1932 założony został klub sportowy „Piast” oraz utworzona druga Szkoła Podstawowa, która cztery lata później otrzymała jako patrona Marszałka Józefa Piłsudskiego.
II wojna światowa
Okupacja niemiecka rozpoczęła się w Piastowie 8 września 1939 r. i trwała do 17 stycznia 1945 r. W tym czasie na terenie Piastowa rozwijała się i aktywnie działała konspiracja niepodległościowa - tak w swoim wymiarze zbrojnym jak i administracyjnym - agend Polskiego Państwa Podziemnego z szeroko rozwiniętym tajnym nauczaniem na czele. W mieście działała dowodzona przez kapitana Jana Sadowskiego licząca ok. 200 żołnierzy 7 kompania „Jowisz” VI Rejonu „Helenów” VII Obwodu Armii Krajowej „Obroża”. Od listopada 1942 funkcjonowała kierowana przez Józefa Kaplera „Jutkiewicza” konspiracyjna fabryka produkcji pistoletów maszynowych (słynne „steny”) dla potrzeb „Kedywu”. Prowadzono działania sabotażowe oraz kolportaż prasy podziemnej.
W okresie okupacji i Powstania Warszawskiego nie brakowało heroicznych postaw mieszkańców Piastowa. 1 lutego 1944 r. zginął w nurtach Wisły żołnierz oddziału specjalnego „Pegaz” piastowianin Zbigniew Gęsicki „Juno”, osaczony przez Niemców na moście Kierbedzia po udanej akcji na gen. SS i policji F. Kutscherę. W odwecie za śmierć Kutshery Niemcy rozstrzelali na Pawiaku polskich zakładników. Była wśród nich Halina Pipiórska, aresztowana w Piastowie podczas akcji na radiostację AK.
W okresie Powstania Warszawskiego do Piastowa przeniesiono kilka szpitali warszawskich, ze Szpitalem im. Dzieciątka Jezus na czele, w których leczono rannych i chorych powstańców i ludność cywilną.
Szpitale, a zwłaszcza warszawiacy wysiedlani do Obozu Przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie spotykali się z ogromną pomocą i ofiarnością mieszkańców Piastowa, tak w bieżącym zaopatrzeniu w odzież i żywność jak również w ucieczce z obozu i znajdowaniu nowych miejsc zamieszkania.
Po wojnie
Po zakończeniu wojny życie w Piastowie powróciło do cywilnych, pokojowych warunków. Wzrastająca liczba mieszkańców, potrzeby edukacyjne ich dzieci, spowodowały utworzenie w 1945 r. Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Mickiewicza, a w 1946 r. Zasadniczej Szkoły Zawodowej przekształconej wkrótce w Zespół Szkół Chemicznych.
W roku 1952 Piastów otrzymał prawa miejskie. Liczył wówczas już blisko 10 tysięcy mieszkańców. W końcu lat pięćdziesiątych rozpoczęła działalność Spółdzielnia Mieszkaniowa „Piastowianka”. W następnych latach wybudowała duże osiedla wielorodzinne usytuowane głównie w północno-zachodniej części miasta. Mieszkańcy osiedli spółdzielczych stanowią dziś znaczną część piastowian.
W latach 1956-58 przy Al. Tysiąclecia zbudowana została trzecia już w Piastowie szkoła podstawowa. Dziś w budynku SP nr 3 mieści się Gimnazjum nr 2 im. Bohaterów Powstania Warszawskiego.
W 1967 roku oddany został (przy ul. Żbikowskiej) nowy budynek dydaktyczny dla Szkoły Podstawowej nr 4 im. Bohaterów spod Darnicy. Patronat nad szkołą sprawuje szefostwo Wojsk Obrony Przeciwlotniczej. Od 1973 roku (w budynku przy ul. Harcerskiej) prowadzi działalność naukową Instytut Przemysłu Gumowego „Stomil” (obecnie Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników w Toruniu Odział Zamiejscowy Elastomerów i Technologii Gumy w Piastowie).
Lata siedemdziesiąte i osiemdziesiąte to dalszy rozwój budownictwa spółdzielczego. Zbudowane wówczas budynki wielorodzinne ze swoja charakterystyczną dla tamtego okresu architekturą dominują w dużych osiedlach mieszkaniowych Piastowa.
W roku 1985 rozpoczęła działalność oświatową piąta szkoła podstawowa. Usytuowana przy ul. K. Pułaskiego „piątka” otrzymała imię Zbigniewa Gęsickiego „Juno”. Dzisiaj SP nr 5 już nie istnieje, a w budynku mieści się Gimnazjum nr 1 zachowując patrona po szkole podstawowej.
W 1989 r. przy ul. E. Orzeszkowej rozpoczęła się budowa kościoła pw. Św. Michała Archanioła. Dekret erygujący drugą w Piastowie parafię (prowadzoną przez księży Salwatorianów) wydał 15 listopada 1984 roku ks. kardynał Józef Glemp, Prymas Polski.
Po roku 1989
Wydarzenia roku 1989 (obrady „Okrągłego Stołu”, wybory 4 czerwca, powstanie rządu T. Mazowieckiego) zmieniły radykalnie polską rzeczywistość. Jednym z fundamentów III RP jest samorząd terytorialny: gminny (od 1990 roku), powiatowy i wojewódzki (od 1998 roku).
29 maja 1990 roku wybrana została pierwsza Rada Miejska w Piastowie. Wybory samorządowe wygrał Komitet Obywatelski „Solidarność”. Wiosną 1994 roku otwarty został wiadukt drogowy nad torami PKP. Budowa trwała 4 lata. Od 1997 roku wiadukt nosi imię gen. Leopolda Okulickiego, ostatniego dowódcy AK.
W 1996 r. dekretem Prymasa Polski została erygowana trzecia parafia piastowska pw. Chrystusa Króla Wszechświata. W tym samym roku rozpoczęła się budowa kościoła parafialnego przy ul. M. Ogińskiego.
Oprócz wiaduktu, który stał się niejako symbolem nowej rzeczywistości, w naszym mieście udało się zrealizować wiele zadań infrastrukturalnych. Najważniejsze z nich to: budowa sieci telekomunikacyjnej z nowoczesną centralą , rozbudowa sieci kanalizacyjnej (praktyczne zakończona) i wodociągowej, budowa nawierzchni ulic, chodników i ścieżek rowerowych. Wielkość zaangażowanych środków finansowych sprawiła, że Piastów w drugiej połowie lat 90-ch XX wieku znalazł się w czołówce polskich gmin (rankingi tygodnika samorządowego „Wspólnota”, tygodnika „Wprost”, Życia Warszawy” i in.). W kolejnych latach, gdy zadaniem własnym gmin stała się także oświata, to właśnie ona znalazła się w centrum zainteresowania piastowskiego samorządu. Niezależnie od rosnących stale nakładów bieżących z budżetu miasta na oświatę (od kilkunastu lat stanowią 30-48 % wydatków), jest ona także sferą wielu inwestycji majątkowych. W ciągu kilkunastu lat w Piastowie zostały wybudowane: nowy budynek Szkoły Podstawowej nr 1 (z halą sportową i boiskiem), nowy budynek Przedszkola nr 2, rozbudowany budynek Szkoły Podstawowej nr 2 wraz z największą w mieście hala sportową i nowym boiskiem. Nowoczesne boiska otrzymały także pozostałe szkoły: Szkoła Podstawowa nr 4 i dwa gimnazja. W planach rozwoju miasta przewidziane są kolejne zadania z tego zakresu: modernizacja Szkoły Podstawowej nr 4 i Gimnazjum nr 2 (wraz z budową nowych hal sportowych), nowy budynek Przedszkola nr 3 i największa z inwestycji – budowa zespołu licealno-gimnzjalnego z nowoczesną halą sportową. Kolejne ważne zadania, które zostały zrealizowane to: modernizacja obiektów MKS „Piast” (nowy budynek i trybuna), budowa parkingów, modernizacja oświetlenia ulic i parków, budowa sytemu monitoringu miejskiego, modernizacja placów zabaw i terenów zielonych. Miasto systematycznie inwestuje w rozwój transportu zbiorowego i poprawę bezpieczeństwa, oraz ochronę zdrowia i opiekę społeczną. Jednym z największych zadań inwestycyjnych, zaplanowanych do realizacji w najbliższym czasie jest Miejskie Centrum Kultury - nowoczesny obiekt, który może stać się symbolem nowych czasów i wizytówką miasta.

W gronie osób szczególnie zasłużonych dla Piastowa oprócz byłych i obecnych mieszkańców miasta znajdują się wybitni Polacy o wielkich zasługach dla narodu i sprawy niepodległości naszej Ojczyzny. Rada Miejska nadała im tytuły Honorowych Obywateli Miasta Piastowa.


14 maja 2000 roku godność tę przyjęli: Ryszard Kaczorowski, ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie i ksiądz prałat Zdzisław Peszkowski, ocalały jeniec obozu w Kozielsku i kapelan Rodzin Katyńskich (Uchwały Rady Miejskiej o nadaniu tytułów z 16 listopada 1999r.).
Od 27 kwietnia 2004 roku Honorowym Obywatelem Piastowa jest także ksiądz kardynał Józef Glemp, Prymas Polski.
Wśród Honorowych Obywateli Miasta Piastowa są kobiety - żołnierze Armii Krajowej:
major Maria Stypułkowska-Chojecka legendarna „Kama” łączniczka batalionu „Parasol” (otrzymała tytuł Honorowego Obywatela Miasta Piastowa 6 lutego 2007r.), kapitan Janina Kurowska-Kulesza „Janka”, mieszkanka Piastowa, uczestniczka Powstania Warszawskiego oraz gen. Prof. Elżbieta Zawacka „Zo”, legendarna kurierka Komendy Głównej AK i Delegatury Rządu Polskiego. Obu Paniom Rada Miejska w Piastowie przyznała zaszczytny tytuł 18 listopada 2008r..

 

 

Kalendarium - czasy i ludzie 

1900 - początek budowy pierwszego osiedla mieszkaniowego na terenie Piastowa (ówczesna Utrata). W ciągu 4 lat powstał zespół dziewięciu jednopiętrowych budynków mieszkalnych dla pracowników zakładów naprawczych na Żbikowie, obsługujących kolej warszawsko-wiedeńską. Osiedle to zlokalizowane jest w obrębie ulic: ks. J. Popiełuszki, M. Kosińskiego, Harcerskiej i 11 Listopada. Każdy z budynków miał dwa rodzaje mieszkań (jedno- lub dwupokojowe z kuchnią) i przeznaczony był dla 8 rodzin. Niewysoki wówczas czynsz wynosił odpowiednio 6 lub 9 rubli.

1912 - na terenie ofiarowanym przez Wiktoryna Sonina pod budowę kościoła (działka o pow. 1 morgi przy Al. Krakowskiej) zostaje postawiona statua Matki Bożej Niepokalanie Poczętej.

1914 - rozpoczyna działalność oświatową Szkoła Podstawowa nr 1 im. Stanisława Staszica. Początkowo mieści się w budynku kolejowym przy ul. 11 Listopada.

1918 - powstają pierwsze drużyny harcerskie.

marzec 1923 - zostaje powołana Ochotnicza Straż Pożarna. Dzisiaj piastowska OSP liczy 85 członków reprezentujących kolejne pokolenia mieszkańców miasta oddanych sprawie służby dla wspólnego dobra. Jednostka od kilku lat należy do najlepszych w Polsce.

9 czerwca 1924 - poświęcenie kaplicy rzymskokatolickiej zbudowanej przy Alei Krakowskiej.

1925 - budowa kolejnego osiedla domów kolejowych o charakterze dworkowym. Zlokalizowane wzdłuż dzisiejszej ul. Ks. J. Popiełuszki nadaje tej części Piastowa unikalny charakter.

1925 - niemiecki przedsiębiorca, inż. Fryderyk Miller zakłada przy ulicy Warszawskiej fabrykę akumulatorów. Znane dzisiaj jako ZAP nazywały się wówczas "Zakłady Akumulatorowe Systemu TUDOR - Spółka Akcyjna w Warszawie"

1926 - władze osady Utrata ogłaszają konkurs na nową nazwę osiedla. Zwycięża "Piastów" - propozycja 14-letniego harcerza, Zygmunta Kosewskiego. Ze wspomnień p. Kosewskiego (wg 'Kuriera Polskiego' z 10 września 1975 roku): "...okazało się, że moja nazwa podobała się wielu mieszkańcom. Wreszcie zebrano wszystkie propozycje i spośród nich wybrano trzy: Różanów, Złotów i Piastów...Rozpoczęły się obrady komisji sędziowskiej przy współudziale licznych mieszkańców, którzy bardzo interesowali się tą sprawą. Początkowo najwięcej zwolenników miał Różanów, ale w pewnym momencie na plac, gdzie odbywały się obrady komisji zajechały dziesiątki furmanek z okolicznymi chłopami, członkami partii ludowej "Piast", którzy zaczęli domagać się ustanowienia mojej nazwy. Ta niespodziewana pomoc przeważyła sprawę. Utrata stała się Piastowem."

10 października 1926 - poświęcenie nowowybudowanego przy Al. Krakowskiej kościoła pw. Matki Boskiej Częstochowskiej.

1928 - F. Miller zakłada przy ulicy Warszawskiej swoją drugą fabrykę: "Zakłady Kauczukowe 'Piastów' S.A.". Dzisiaj znajdują się tutaj Piastowskie Zakłady Przemysłu Gumowego "Stomil" Sp. z o.o.

1 lipca 1928 - kardynał Aleksander Kakowski, metropolita warszawski, ustanawia pierwszą na terenie Piastowa parafię rzymskokatolicką pw. Matki Boskiej Częstochowskiej. Pierwszym administratorem parafii zostaje ks. Antoni Montak, b. kapelan Wojska Polskiego, uczestnik wojny 1920 roku.
Parafia została wydzielona z dwóch innych (Żbików i Pęcice) i objęła swym zasięgiem: Piastów, Czechowice, Gołąbki, Niecki, Żdżary, Lepiankę, domy kolejowe Kolonii PKP Piastów, ulice: Pustą, Kruczą, Jasną, Szarą, Żytnią, Główną, Studzienną, Bąkową, Graniczną, Wąską, Ożarowską, Prostą, Wolską i Długą oraz należącą do Pruszkowa Papiernię, część Reguł, Malich i Bąków.

1930 - Piastów staje się gminą. Liczy wówczas ok. 2,5 tysiąca mieszkańców. Pierwszym wójtem gminy zostaje Rudolf Szulc.

1932 - otwarcie Szkoły Podstawowej nr 2 w nowym budynku przy Alei Krakowskiej.

1932 - powstaje klub sportowy "Piast" Piastów. Przez następne lata boisko przy obecnej Alei Tysiąclecia jest miejscem, z którym identyfikują się liczni piastowscy piłkarze, trenerzy, działacze i sympatycy. Dziś I drużyna "Piasta" występuje w IV lidze. W zespołach trampkarzy i juniorów trenuje ponad 100 młodych mieszkańców Piastowa.

1939 - 1945 okupacja hitlerowska w Piastowie trwa od 8 września 1939 do 17 stycznia 1945 roku. W tym czasie rozwija się konspiracja niepodległościowa. Na terenie Piastowa działa 7 kompania ("Jowisz") VI Rejonu "Helenów" VII Obwodu AK "Obroża" licząca około 200 żołnierzy, a dowodzona przez Jana Sadowskiego "Suzina". Od listopada 1942 roku Józef Kapler "Jutkiewicz" kieruje produkcją pistoletów maszynowych (słynne "steny") dla potrzeb "Kedywu". Część produkcji odbywa się na terenie posesji J. Kaplera przy ul. J. Brandta 11.
Na terenie Piastowa prowadzony jest kolportaż prasy podziemnej i działania sabotażowe.
1 lutego 1944 roku w udanym zamachu na generała SS i Policji Franza Kutscherę bierze udział mieszkaniec Piastowa żołnierz AK, Zbigniew Gęsicki "Juno". Osaczony przez Niemców na moście Kierbedzia ginie w nurtach Wisły.

1945 - rozpoczyna swoją działalność Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza (przy ul. 11 Listopada).

1946 - powstaje druga na terenie Piastowa (przy ul. Namysłowskiego) szkoła ponadpodstawowa. Wówczas jest to Zasadnicza Szkoła Zawodowa, która w latach sześćdziesiątych rozwinie się w Zespół Szkół Chemicznych. Dzisiaj - Zespół Szkół im. Fridtjofa Nansena.

1952 - Piastów uzyskuje prawa miejskie. Nowe miasto liczy już blisko 10 tysięcy mieszkańców.

1956-58 - przy Alei Tysiąclecia zbudowana zostaje trzecia szkoła podstawowa w Piastowie. Patronat nad SP nr 3 obejmuje ministerstwo komunikacji. Dzisiaj SP nr 3 zakończyła swoją działalność, zaś w budynku szkoły mieści się Gimnazjum nr 2 im. Bohaterów Powstania Warszawskiego.

1958 - rozpoczyna działalność Spółdzielnia Mieszkaniowa "Piastowianka". W następnych latach dynamicznie rozwija się spółdzielcze budownictwo wielorodzinne, szczególnie w północno-zachodniej części miasta.

1967 - działająca od 1958 roku Szkoła Podstawowa nr 4 przenosi się do nowego budynku przy ulicy Żbikowskiej.  Patronat nad SP nr 4 sprawuje Szefostwo Wojsk Obrony Przeciwlotniczej, szkoła przyjęła imię Bohaterów spod Darnicy.

1973 - przy ulicy Harcerskiej rozpoczyna działalność naukową Instytut Przemysłu Gumowego "Stomil".

19 marca 1981 - dekretem Prymasa Polski, kardynała Stefana Wyszyńskiego powołany zostaje rektorat przy kaplicy klasztornej Towarzystwa Boskiego Zbawiciela (Salwatorianów), przy ul. E. Orzeszkowej 23. Salwatorianie prowadzą działalność duszpasterską w Piastowie od lat 60-ch. Rektorem ośrodka zostaje ks. Andrzej Mikołajczyk.

15 listopada 1984 - Prymas Polski, Kardynał Józef Glemp wydaje dekret erygujący nową parafię pw. Św. Michała Archanioła. Parafia, nad którą sprawują opiekę oo. Salwatorianie obejmuje południową część miasta (do linii kolejowej Warszawa-Skierniewice). Pierwszym proboszczem parafii zostaje ks. Czesław Gruszka.

1985 - rozpoczyna działalność oświatową piąta szkoła podstawowa. Usytuowana przy ulicy K. Pułaskiego "Piątka" jest największą wówczas szkołą w Piastowie. Dzisiaj SP nr 5 już nie istnieje, natomiast mieści się tu Gimnazjum nr 1 im. Zbigniewa Gęsickiego "Juno".

1989 - przy ul. E. Orzeszkowej rozpoczyna się budowa kościoła parafialnego pw. Św. Michała Archanioła. Od grudnia 1992 roku parafią kieruje ks. Jan Lubszczyk.

29 maja 1990 - pierwsze wybory do Rady Miejskiej w Piastowie. Wygrywa je Komitet Obywatelski "Solidarność". Zdzisław Brzeziński, lider komitetu zostaje pierwszym burmistrzem w historii Piastowa.

1994 - otwarty zostaje wiadukt nad torami PKP. W 1990 roku rozpoczęto wykonanie fundamentów pod pierwszy filar. Od 1997 roku wiadukt nosi imię generała Leopolda Okulickiego, ostatniego dowódcy AK.

1994 - uruchomienie automatycznej centrali telefonicznej przy ul 11 listopada.

1996 - Prymas Polski, Kardynał Józef Glemp eryguje trzecią parafię w Piastowie pw. Chrystusa Króla Wszechświata. Pierwszym proboszczem zostaje ks. Andrzej Kulma. Przy ul Ogińskiego rozpoczyna się budowa kościoła.

1 września 1996 - otwarcie nowej szkoły podstawowej przy ul. J. Brandta. Szkoła przyjmuje tradycję byłej Szkoły Podstawowej nr 1 im. Stanisława Staszica. W uroczystości bierze udział Prymas Polski, Kardynał Józef Glemp.

14 maj 2000 - Honorowymi Obywatelami Piastowa zostają: Ryszard Kaczorowski, ostatni Prezydent RP na Uchodźstwie i ks. Prałat Zdzisław Peszkowski, jeniec Kozielska i kapelan Rodzin Katyńskich. Sprawowaną pod przewodnictwem ks. biskupa Tadeusza Pikusa mszę Św. polową w intencji Ojczyzny transmituje TV Polonia.

2001 - uroczyście zostaje oddana do użytku nowa część dydaktyczna SP nr 2 i hala sportowa im. Tadeusza Ślusarskiego. W gronie zaproszonych gości są: Prymas Polski, Kardynał Józef Glemp, wiceprezes UKFiS Tadeusz Wróblewski, prezes PKOl Stanisław Paszczyk, rodzina Tadeusza Ślusarskiego i grono wybitnych olimpijczyków.